Το άσθμα είναι μία νόσος των αεραγωγών (βρόγχων), στην πραγματικότητα μία χρόνια φλεγμονή των, η οποία χαρακτηρίζεται από απόφραξη με φυσικό επακόλουθο την δυσχέρεια εισόδου και εξόδου αέρα κατά την αναπνοή του ασθενούς.
Η συμμετοχή πολλών διαφορετικών κυττάρων προκαλεί στένωση των βρόγχων με αποτέλεσμα την πρόκληση βήχα, δύσπνοιας, συριγμού και βάρους στο στήθος.

Η συνολική εκτίμηση διάδοσης της νόσου του άσθματος παγκοσμίως είναι 1-18% του πληθυσμού στις διάφορες χώρες.
Γενικά χαρακτηρίζεται ως νόσος των νέων με υψηλότερα ποσοστά εμφάνισης σε ηλικίες κάτω των 18 ετών.

Επιπλέον, υψηλά ποσοστά αύξησης εμφάνισης της νόσου παρατηρούνται σε παιδιά προσχολικής ηλικίας.

Σε παιδιά ηλικίας 6-11 ετών η αναλογία αγόρια προς κορίτσια είναι 3 προς 2.

Σε παιδιά ηλικίας 12-17 ετών η αναλογία αγόρια προς κορίτσια είναι 8 προς 5.

Σε ενήλικες ηλικίας 45-74 ετών η νόσος εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες.

Ετησίως 250.000 ασθενείς χάνουν την ζωή τους σε παγκόσμια κλίμακα από άσθμα.

Ο συριγμός, η δυσχέρεια της αναπνοής, το σφίξιμο στο στήθος και ο βήχας αποτελούν τα συνήθη συμπτώματα του άσθματος.

Σε περίπτωση οξείας ασθματικής κρίσης ο ασθενής θα παρουσιάσει οξεία δύσπνοια και συρίττουσα αναπνοή (αναπνοή που σφυρίζει), κυάνωση (μελάνιασμα) στα χείλη και στα νύχια, σοβαρή ταχύπνοια-άπνοια, σοβαρό βήχα και εφίδρωση.

Οι καθιερωμένοι διακριτοί τύποι του άσθματος είναι δύο ανάλογα με την παρουσία ή μη υποκείμενης ανοσολογικής διαταραχής.

α. Ενδογενές Άσθμα

Πολλά ποικίλα ερεθίσματα όπως το ψύχος, το άγχος, η εισπνοή όζοντος ή διοξειδίου του θείου, η άσκηση και άλλοι παράγοντες όπως η λήψη ακετυλσαλικυλικού οξέος (ασπιρίνης), οι πνευμονικές λοιμώξεις και άλλες αιτίες οι οποίες δεν ενοχοποιούνται σε φυσιολογικά άτομα, μπορούν να προκαλέσουν βρογχόσπασμο.

Στην περίπτωση αυτή οι ασθενείς θεωρούνται πως έχουν μία ασθματική προδιάθεση.

Δεν υπάρχει ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό αλλεργικών αντιδράσεων και τα επίπεδα της IgE είναι φυσιολογικά.

β. Εξωγενές Άσθμα

Μία αντίδραση υπερευαισθησίας τύπου Ι που μπορεί να προκληθεί από την έκθεση του ατόμου σε εξωγενές αντιγόνο είναι η αιτία της αρχής του ασθματικού επεισοδίου.

Παρατηρούνται τρεις τύποι εξωγενούς άσθματος, με συνηθέστερο πρώτον το ατοπικό ή αλλεργικό άσθμα κατά το οποίο τόσο ο αριθμός των ηωσινοφίλων κυττάρων του αίματος όσο και τα επίπεδα IgE του ορού είναι συνήθως αυξημένα.

Δεύτερον το άσθμα των πολλών μορφών ή αλλιώς το επαγγελματικό άσθμα, και τρίτον η αλλεργική βρογχοπνευμονική ασπεργίλλωση (βρογχικός αποικισμός από μικροοργανισμούς Aspergilli που συνοδεύεται από την ανάπτυξη αντισωμάτων ανοσοσφαιρίνης Ε).

Η νόσος του άσθματος πιθανώς αποτελεί το αποτέλεσμα συνδυασμένης συμμετοχής γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων.

Έρευνες ανακάλυψαν την ύπαρξη πολλών γονιδίων που σχετίζονται με την φλεγμονή και την απόφραξη των βρόγχων.

Παράγοντες που μπορούν να πυροδοτήσουν επεισόδια άσθματος είναι οι λοιμώξεις του αναπνευστικού, το παθητικό κάπνισμα, η έκθεση σε πολλούς περιβαλλοντικούς ρυπαντές ειδικά στο κέντρο μεγάλων πόλεων, τα άνθη διαφόρων δέντρων, τα αλλεργιογόνα κατοικίδιων ζώων, αλλά και η οικιακή σκόνη (ακάρεα).

Σημαντικό ενοχοποιητικό ρόλο επίσης παίζει σε πολλούς ασθενείς η παρουσία αλλεργίας.

Συγκεκριμένα η αντίδραση στα αλλεργιογόνα προκαλεί στους πνεύμονες των ασθενών με άσθμα φλεγμονή, με αποτέλεσμα ο βλενογόννος των ασθενών αυτών να παρουσιάζει μεταβολές που σταδιακά προκαλούν βλάβη στους βρόγχους.

Διάφορες εξετάσεις χρησιμοποιούνται προκειμένου να διαγνωστεί το άσθμα και οι αιτίες του, αφού πρώτα εξετασθεί και το ιστορικό του ασθενούς ώστε να ενημερωθεί ο θεράπων γιατρός για την παρουσία δύσπνοιας, βήχα και βάρους στο στήθος.

Περιλαμβάνονται:

α. Φυσική εξέταση (υπερέκπτυξη θώρακα, συρίττουσα αναπνοή, παρατεταμένη δύσπνοια, ταχύπνοια-ταχυκαρδία, χρήση επικουρικών αναπνευστικών μυών, σιγή “silentlung”, παράταση εκπνοής, αυξημένες ρινικές εκκρίσεις, εξοίδηση βλεννογόνων).

β. Σπιρομέτρηση (απόφραξη των αεραγωγών, FEV1<80% του προβλεπόμενου, FEV1/FVC<70% ή κάτω από τα κατώτερα φυσιολογικά όρια).
Σε περίπτωση διαπίστωσης σημείων στένωσης των βρόγχων πρέπει να εκτιμηθεί η αναστρεψιμότητα, η ανταπόκριση δηλαδή στην λήψη βρογχοδιασταλτικού ιδιοσκευάσματος.

Υποβοηθητική επίσης είναι και η Διαφορική Διάγνωση ή ‘Δ.Δ.’ ή ‘Διαφοροδιάγνωση’.

Κατά την διαγνωστική αυτή διαδικασία αποκλείονται παθήσεις με παρόμοια συμπτώματα ώστε να απομείνει μόνο η διάγνωση της νόσου του άσθματος που να εξηγεί όλα τα σημεία και τα συμπτώματα του ασθενούς.
(Εντοπισμένες Παθήσεις Αεραγωγών: πάρεση φωνητικών χορδών, βρογχογενής καρκίνος, στένωση εξαιτίας τραχειοστομίας, βρογχογενή δυσπλασία, αποφρακτική άπνοια στον ύπνο.
Γενικευμένες Παθήσεις Αεραγωγών: χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, βρογχιεκτασίες, κυστική ίνωση, αποφρακτική βρογχιολίτιδα.)

1. Με αντιφλεγμονώδη φάρμακα (για χρόνιο έλεγχο)

 2. Με βρογχοδιασταλτικά (για άμεση ανακούφιση)

 3. Με συνδυασμένη θεραπεία (π.χ. αντιφλεγμονώδη και βρογχοδιασταλτικά)

 4. Θεραπεία ασθματικής κρίσης ή κρίσης άσθματος

Σε περίπτωση εκδήλωσης οξείας κρίσης άσθματος, μπορούν να δοθούν α. υψηλές δόσεις καταπραυντικού φαρμάκου συνήθως μέσω ψεκαστήρα και β.υψηλές δόσεις αντιφλεγμονώδους φαρμάκου με την μορφή δισκίων στεροειδών ή ένεσης.

Η σαλβουταμόλη, η τερβουταλίνη και το ιπρατρόπιο είναι τα διαλύματα φαρμάκων για εισπνοές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε περίπωση οξείων επεισοδίων.

 R03AC02: ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Για τις αποφρακτικές παθήσεις των αεροφόρων οδών, Αδρενεργικά Εισπνεόμενα

Σαλβουταμόλη (Salbutamol sulfate): AEROLIN   ASTHMOTRAT  

 R03AC12: ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Για τις αποφρακτικές παθήσεις των αεροφόρων οδών, Αδρενεργικά Εισπνεόμενα

Σαλμετερόλη (Salmeterol): SEREVENT   SALMENT    

 R03AC13: ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Για τις αποφρακτικές παθήσεις των αεροφόρων οδών, Αδρενεργικά Εισπνεόμενα

Φορμοτερόλη (Formoterol): OXEZ TURBUHALER   BRONCOTERIL   FORMOTIL   FORCAP   IMOTEC   FORAIR   FORMOPEN   FORMAXA   EDUFIL   FORMO-HALER   ANDIPULM 
 

 R03AC18: ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Για τις αποφρακτικές παθήσεις των αεροφόρων οδών, Αδρενεργικά Εισπνεόμενα

Ινδακατερόλη (Indacaterol): HIROBRIZ   ONBREZ BREEZHALER   OSLIF BREEZHALER 

R03AC19: ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Για τις αποφρακτικές παθήσεις των αεροφόρων οδών, Αδρενεργικά Εισπνεόμενα

Ολοδατερόλη (Olodaterol): STRIVERDI RESPIMAT

R03AK04: ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Για τις αποφρακτικές παθήσεις των αεροφόρων οδών, Αδρενεργικά, Εισπνεόμενα

Ιπρατρόπιο-Σαλβουταμόλη (Ipratropium-Salbutamol): BEROVENT   DEMOREN   LYOVENT   LAPEROS 

R03AK06: ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Κορτικοστεροειδή εισπνεόμενα για τις αποφρακτικές παθήσεις των αεροφόρων οδών

Σαλμετερόλη-Φλουτικαζόνη (Salmeterol-Fluticasone): SERETIDE   ROLENIUM   CIPLACOMBO   AIRFLUSAL FORSPIRO